📫 DeFi Kütüphane Postası - 7 (MakerDAO, MKR, DAI, CDP)
DeFi dutlukken Maker vardı!
Merhabalar,
Bu haftaki yazımızda MakerDAO ve protokolünün sunduğu hizmetler/ürünler hakkında bilgi paylaşımında bulunacağız.
Ne yazalım diye anket ile size sorduk, Maker’ı seçtiniz. Siz istediniz, biz de yaptık :)
Bu yazıda neleri okuyacaksınız?
MakerDAO nedir?
Maker Protokolü nedir? Hangi hizmetleri sunar?
DAI nedir? Değeri nasıl sabit kalıyor?
CDP nedir? Borçlanma mekanizması nasıl işler?
MKR nedir? Ne işe yarar?
İyi okumalar!
Mailiniz ile bültene abone olabilir, bizi twitterdan takip edebilirsiniz!
Twitter : @librarydefi
MakerDAO Nedir?
MakerDAO, ekonomik stabilitenin sağlanması amacıyla Maker Protokolünü ve sabit kripto para birimi DAI’yi geliştiren, merkeziyetsiz otonom bir organizasyonu temsil eder. DAO yapısının desteklendiği akıllı kontratlar sistemi ile kullanıcılar, geliştiriciler ve yatırımcıların dahil olabileceği bir yönetim modeline sahiptir. Sunulan finansal hizmetlere erişim, dijital cüzdan sahibi olan herkese açıktır. Maker’ın, merkeziyetsiz teminatlandırılmış kredi sistemi (CDP : Collateral Debt Position) ve kripto varlık teminatlı stabil kripto para DAI ile DeFi ekosisteminin öncü yapıtaşlarını oluşturulduğu söylenebilir. Bu sistemin merkeziyetsiz ve dengeli şekilde yönetilmesini ve yönetim hakkının paylaşımını sağlamak amacıyla da MKR tokenı kullanılmaktadır.
Daha da özet bir ifade ile;
MakerDAO : Merkeziyetsiz Reserv Bankası
Maker Protokolü ve MKR Tokenı : Kredi ve Para Politikasının yönetildiği Merkeziyetsiz Akıllı Kontrat Sistemi
DAI : Merkeziyetsiz Para
Maker Protokolü ile neler yapılabilir?
Maker Protokolüne Oasis.app üzerinden Metamask cüzdanınız ile erişerek;
Borrow : Kripto varlık teminatı karşılığı DAI borçlanabilirsiniz.Bu imkandan faydalanmak için Oasis platformu üzerinden “Vault (Kasa)” açma işlemi yaparak, akıllı kontrat üzerinde teminatlı borçlanma pozisyonu açma imkanı elde edersiniz. %150 Teminat oranını sağlamak şartı ile sağlayacağınız kripto varlık miktarına göre DAI borçlanabilirsiniz. Sonrasında borçlandığınız miktar + Stability Fee (faiz) ödeyerek borcunuzu kapatıp, teminatınızı serbest bırakabilirsiniz.
Protokol tarafından teminat olarak kabul edilen kripto varlıklar:
Save : Sahip olduğunuz DAI’ler ile mevduat faizi kazanabilirsiniz.
Trade : WETH/DAI, REP/DAI gibi pairlerin takas işlemini gerçekleştirebilirsiniz.
Maker Protokolünde kilitlenen varlıkların toplam değer grafiği:
DAI Nedir?
DAI, değeri 1 dolara eşit sabit değerli (stablecoin) kripto paradır. Tether gibi merkezi stablecoinlerde, değerin sabit kalması aracı bir kurumun banka hesabında bulunması gereken fiat (USD) karşılığı ile sağlanmaktadır. DAI için ise bu durum tamamen merkeziyetsiz bir şekilde, akıllı kontratlar kullanılarak kripto varlık teminatlarıyla sağlanmaktadır. Kullanıcılar, Maker protokolünü kullanarak kripto varlıklarını teminat olarak gösterebilir ve teminatlarının belli oranında DAI üreterek cüzdanlarına aktarabilirler. Bu işlem gerçekleştirildiğinde, teminat gösterilen kripto varlık vasıtasıyla DAI borçlanma işlemi gerçekleştirilmiş olacaktır. Kullanıcı herhangi bir anda DAI borcunu kapatarak, akıllı kontratta kilitlenen teminatını serbest bırakarak cüzdanına transfer edebilir. Bütün bu işlemi gerçekleştirmek için açılan pozisyona Collateral Debt Position (CDP) yani Teminatlandırılmış Borç Pozisyonu denir. Borç pozisyonunun kapatılması için protokole gönderilen DAI’ler yakılarak, teminatı olmayan DAI dolaşımına engel olunmaktadır.
Neden DAI?
USDT (Tether) gibi stablecoinlerin üretimi için ilgili merkezi bir kuruluşun banka hesabına USD transferi yaparak karşılığında USDT üretilmesi (mint) sağlanır. Bu merkezi kuruluşun, ürettiği her USDT için 1:1 oranında bankada USD tutması gereklidir. Bu işlemdeki en önemli sorun; banka hesaplarının merkezi bir kuruluş tarafından yönetilmesi ve 1:1 oranının korunması için sürekli denetim ihtiyacının bulunmasıdır.
DAI sözkonusu olduğunda:
Merkezi bir aracı kuruluş yerine—> Akıllı Kontratlar ve Merkeziyetsiz Yönetim,
Denetime muhtaç banka hesapları yerine—> Blokzincir teknolojisinin sağladığı şeffaflık,
Teminat dengesini kurması gereken insana dayalı mekanizma yerine —> Protokolün sağladığı güvenli (ekstra teminat : overcollateralization) teminat mekanizması var.
Örneğin, protokolün Oasis arayüzüne girdiğimizde şu ana kadar 207 milyon DAI’nin üretildiğini ve bu DAI’ler karşılığında teminat olarak tutulan kripto varlıkların DAI arzına oranının %264 olduğunu görebiliyoruz. Yani dolaşımdaki her 1 DAI için 2.64 USD değerinde kripto varlık akıllı kontratlarda kilitli durumdadır.
Peki 1 DAI = 1 USD dengesi nasıl sağlanıyor?
Bunun sağlanabilmesinin en önemli kriter, sağlanan teminatın USD değerinin her zaman borç olarak üretilen DAI’den daha fazla olması gerekliliğidir. Kripto varlıkların fiat karşılığı değerlerinin yüksek volatileye maruz kaldığı bilinen bir gerçek ve stablecoinlere ihtiyaç da tam bu noktada meydana çıkıyor. Bu volatilite sonucunda teminat gösterilen kripto varlık değeri, borç alınan miktarın altına düşerse Maker Protokolü CDP’nizi likidite ederek, teminatınızı DAI karşılığında satacak ve elde edilen DAI’yı de yakacaktır. Likidite konusu ve geçmişte yaşanan vakalarla ilgili yazının geri kalanında bir miktar daha bilgi paylaştık.
İkinci parametre olarak da serbest piyasada (bir çok merkezi/merkeziyetsiz borsa üzerinde DAI işlemleri yapılabilmekte) işlem gören bir varlığın değeri arz/talep dengesine göre değişebilmesi söz konusudur. DAI’nin değeri 1 USD’nin altında ya da üstünde işlem görmeye başladığı durumda ise kullanıcılar tarafından arbitraj işlemleri ile tekrar dengeye getirilebilmektedir. Peki nasıl?
1 DAI > 1 USD olursa;
Bu durumda Maker aracılığı ile açacağınız CDP pozisyonu ile borçlandığınız DAI’leri, olması gerekenden daha yüksek miktara satarak kar elde edebilirsiniz ve marketin tersi yönde dengeye ulaşmasına yardımcı olursunuz. 1 DAI = 1 USD olduğunda ise tekrar DAI alıp, CDP’nizi kapatabilirsiniz.
1 DAI < 1 USD olursa;
Bu durumda ise marketten daha ucuza DAI satın alınarak hali hazırda açık olan CDP pozisyonlarınızı kapatılabilirsiniz.
Coinmarketcap üzerinden DAI’nin değer değişim grafiğine bakarsak, fiyatın 1 USD komşuluğunda sabit seyrinin sürdüğünü görebiliyoruz.
Yani sistem çalışıyor, hem de merkeziyetsiz!
CDP Mekanizması (Borrowing) Nasıl Çalışıyor?
Yapacağınız işlemlerde muhattabınızın blokzincir üzerinde yaşayan bir akıllı kontrat protokolü olduğunu hatırlatarak, bu mekanizmayı bir görselle özetleyecek olursak :
MakerDAO Yönetimi ve MKR
MKR tokenı MakerDAO tarafından oluşturulan ve ana amacı protokolün işleyişini destekleyerek DAI’nin değerinin sabit kalmasını sağlamak ve protokolün yönetimine kullanıcıları dahil etmektir. Protokolün DAI’nin değerini sabit tutmak amacıyla kripto varlık teminatına dayalı bir mekanizması var ve normal şartlar altında çalışmasında bir problem bulunmuyor. Fakat anormal şartlar (13-14 Mart düşüşü) altında bu dengenin sağlanması protokol tarafından sağlanamamış olabilir. Böyle bir beklenmedik durum karşısında MKR tokenları üretilip satılarak, ekstra bir güvenlik katmanı oluşturulacaktır.
13-14 Mart tarihlerindeki büyük düşüşte, Ethereum ağının aşırı yoğunluğu kaldırmaması nedeniyle blokzincir üzerinden beslenen fiyat bilgisi (oracle) güncellenememiş ve likidasyon işlemlerinde problemler meydana gelmişti. Her ne kadar protokol teorik olarak çalışması gerektiği gibi çalışsa da, fiyat bilgisi güncellenemediği için likidite olması gereken Ethereum teminatları 0 $ karşılığında satıldı. Bu durumda hem pozisyon sahipleri zarara uğrarken hem de DAI’nin 1:1 dengesi bozuldu. Durumu dengelemek için de MKR tokenları açık artırma ile satılarak zararlar telafi edildi ve denge tekrar sağlandı. Bu dengenin sağlanması için yapılacaklar da yine MKR tokenı sahipleri tarafından oylanarak kabul edilmiştir.
Daha detaylı bilgi için :
MKR tokenı sahipleri, yönetime katılmanın yanı sıra platform üzerinde gerçekleştirilen işlemlerden gelen komisyonlardan pay elde etmektedirler.
Önemli Not
Bütün DeFi ürünlerinde kontratlarda yer alabilecek zaafiyetlerden dolayı güvenlik riskleri bulunabilir. Projelerin kodları denetim geçirmiş olmasına rağmen, bu platformlarda işlem yaparken yeni gelişmekte olan bir ekosistemde olduğunuzu ve belli risklerin bulunduğunu unutmamanızı hatırlatmak isteriz.