📫 DeFi Kütüphane Postası - 8 (Aave, $Lend, Flash Loans, aTokens, Undercollateralized Lending)
Her şeyi yapmanıza imkan tanıyan protokol!
Merhabalar,
Bu haftaki yazımızda son dönemin yükselen protokollerinden Aave’yi inceledik.
Bu yazıda neleri okuyacaksınız?
Aave Protokolü Nedir?
Lending/Borrowing Nasıl Yapılır?
aTokenlar Nedir?
Flash Loans Nedir?
Undercollateralized Lending Nedir?
$LEND Tokenı Nedir?
İyi okumalar!
Bonus Bilgi
Haftasonu Şant Manukyan’ı konuk yazar olarak ağırlayacağız. Kaçırmamak için mailiniz ile bültene abone olabilir ve bizi twitterdan takip edebilirsiniz!
Twitter : @librarydefi
AAVE Nedir?
Aave, farklı kriptopara çeşitleri ile oluşturulan havuzlar aracılığı ile borç alma/verme hizmet sunan bir akıllı kontrat protokolüdür. Bir DeFi protokolü olan Aave aracılığıyla, cüzdanınızda bulunan varlıkların kontrolünü ve zimmetini aktarmadan (non-custodial) işlemleri gerçekleştirmek mümkündür. Compound vb diğer platformlardan farklı olarak Flash Loans (Flaş Krediler), Undercollateralized Loans ( Düşük Teminatlı Krediler) ve farklı faiz oranları seçme gibi opsiyonları da kullanıcılarına sunmaktadır.
Aave, 2017 yılında ETHLend ismi ile ortaya çıkıp ICO aracılığıyla 600.000 USD değerinde Eth karşılığında 1 Milyar $LEND tokenı satışı gerçekleştirmişti. İlk ortaya çıkışı P2P kredi sağlamak amacıyla olsa da 2018 yılında “Aave” ismi altında kabuk değiştirerek havuz tabanlı kredi hizmetleri sunmaya başlamıştır.
DeFi platformları arasındaki yerini gün geçtikçe daha da sağlamlaştıran ve daha fazla kullanıcıya hizmet vermeye başlayan Aave üzerinde kilitli varlıkların toplam değeri 500 Milyon USD üzerindedir.
Temel bir yaklaşım ile işleyişi anlatacak olursak; likidite sağlayıcıları farklı tokenları Aave havuzlarına aktarırlar. Farklı havuzların farklı dinamiklerine göre belirlenen mevduat faizi oranlarına göre getiri elde etmeye başlarlar. Likidite sağlayıcılarına sağlanan bu faizin kaynağı ise aynı havuzdan borç alan kullanıcıların ödedikleri faizden gelmektedir. Böylece protokol likidite sağlayıcıları ve borç almak isteyen kullanıcıları bir araya getirerek, karşılıklı fayda ilişkisinin üçüncü bir kuruma ihtiyaç duyulmaksızın akıllı kontratlar aracılığı ile sağlanmasına imkan sunmaktadır.
Likidite Sağlama (Lending) Nasıl Yapılır?
Bütün DeFi protokollerinde olduğu gibi, sunulan hizmetlerden faydalanmak için Web3 destekli bir cüzdana sahip olmanız yeterlidir. Metamask, Argent, Fortmatic ya da Coinbase cüzdanları aracılığı ile bu hizmetlerden faydalanmanız mümkündür.
https://app.aave.com/ adresi üzerinden Aave tarafından sağlanan arayüze erişebilirsiniz.
Tekrar hatırlatmak gerekirse; DeFi protokollerinde yapılan bütün işlemler blokzincir üzerinde gerçekleştirilmektedir. Yani, herhangi bir arayüze ihtiyaç duymaksızın, direkt olarak akıllı kontratlar ile etkileşime girip bütün işlemler gerçekleştirilebilir. Aave protokolleri ile etkileşime girmek için illa bu siteyi kullanmanıza gerek olmayabilir, örneğin Argent cüzdanı içerisinde sağlanan arayüzle de işlemlerinizi yapabilirsiniz.
Sahip olduğunuz cüzdan ile bağlantı gerçekleştirdiğinizde, aşağıdaki gibi bir arayüze erişmiş olacaksınız. Bu ekrandaki “Dashboard” kısmından yaptığınız işlemlerin durumunu gözlemleyebilirsiniz. “Lending” yapabilmek için “Deposit” kısmını seçmek gerekmektedir.
Deposit kısmında, cüzdanınızda bulunan ve deposit olarak sağlayabileceğiniz tokenların ve Aave tarafından kabul edilen diğer tokenların olduğu arayüze erişmiş olacaksınız. Bu arayüzde;
Your Wallet Balance : Cüzdanınızdaki miktar
Your Balance in Aave : Protokole aktardığınız miktar
APY : Yıllık olarak hesaplanmış faiz oranı
Deposit olarak yatırmak istediğiniz tokenı seçtiğinizde, aşağıdaki arayüze erişilmiş olacaktır. Bu arayüz üzerinden deposit miktarı seçilebileceği gibi, sağ taraftaki bölümden bu tokenla ilgili detay bilgilere de erişilebilir.
Utilization Rate : Borç miktarının havuzdaki likiditeye oranı
Available Liquidity : Havuzdaki token miktarı
Asset Price : Tokenın değeri
Deposit APY : Anlık ıllık faiz getirisi
Can be used as collateral : Tokenın teminat olarak kullanılma durumu (Borç alma için)
Maximum LTV : Maksimum Kredi / Teminat Oranı
Liquidation Threshold : Likidasyon noktası
Liquidation Penalty: Borç alındığında likidite olunursa ödenecek ekstra ceza
Deposit olarak sağlanacak miktar seçildikten sonra, “Approve” diyerek protokolün cüzdanınızdaki tokena erişimini yetkilendirip; “Deposit” diyerek aktarımı sağlamanız gerekecektir. Bu işlemlerin hepsi blokzincir üzerinden gerçekleştirileceği için, cüzdanınızdan onaylayarak TX ücretlerini de ödemeniz gerekecektir.
Yapacağınız işleme göre harcamanız gereken yaklaşık gas miktarı aşağıdaki tablodaki gibidir. Yani deposit işlemi için; gas fiyatı yaklaşık 70 Gwei bandında olduğunda 0.021 ETH ödemeniz gerekecektir. Bu ücret Ethereum ağının yoğunluğuna göre artıp azalabilir.
aTokens
Deposit işlemi tamamlandığında, kontrat tarafından üretilen aTokenlar cüzdanınıza transfer edilir. Bu tokenlar kontratta kilitli pozisyonunuz için kanıt işlevi görürken aynı zamanda kazanacağınız faiz getirisi de bu tokenlar üzerinden hesaplanmaktadır. Yani, cüzdanınızdaki aToken miktarı faiz oranında artacaktır ve kilitlediğiniz (deposit ettiğiniz) tokenları geri çekmek istediğinizde iade ettiğiniz aToken oranında tokenı cüzdanınıza çekebileceksiniz.
Hangi token cinsinden işlem yaptıysanız o tokena ait aToken üretilerek cüzdanınıza gönderilecektir. Örneğin USDC için aUSDC, DAI için aDAI.
Borrowing - Borç Alma
Aave üzerinden borç almak istediğiniz zaman karşınıza iki çeşit faiz seçeneği çıkacaktır. Diğer tüm protokollerde olduğu gibi, bir token marketindeki arz-talep dengesine ve havuzdaki miktara göre anlık olarak faiz oranları değişmektedir. Bugün %5 faizle aldığınız bir borçlanma pozisyonun faiz oranı, yarın market dengelerinin değişmesi sonucu %10’a çıkabilir. Tabi böyle bir durumda, deposit faizleri de aynı oranda artacağından, likidite sağlayıcıları tarafından durum dengeye getirilebilir. Yine de bu dalgalanmalardan en az etkilenmek ve öngörülebilir bir pozisyon sahibi olmak adına Aave iki ayrı imkan sunuyor:
Variable APR : Anlık değişebilen faiz oranı
Stable APR : Kısa zaman dilimlerinde dar bir aralıkta sabit tutulan ve uzun zaman diliminde ise marketin dengesine göre ayarlanan daha öngörülebilir faiz oranı
Yine her DeFi uygulamasında olduğu gibi borç alabilmek için öncelikte teminat yatırılması gerekmektedir. Ve yatırılan teminatın belli bir oranında (her market için farklıdır) borç çekilebilir. Teminat oranı ve likidasyon mekanizmasının nasıl işlediği ile ilgili önceki yazılarımızı inceleyebilirsiniz (Compound ya da Maker yazıları).
Yatırdığınız toplam teminata göre (Total Collateral), maksimum ne kadar borç alabileceğiniz konusunda sizi bilgilendiren Safer-Riskier (Güvenli-Riskli) göstergesini baz alarak işlem yapabilirsiniz. Borç aldıktan sonra hesaplanacak “Health Factor” değeri ise işleminizin likidasyona ne kadar yakın olduğu konusunda size fikir verebilecek bir başka parametre olacaktır. Health Factor, 1’e yaklaştıkça pozisyonunuz tehlikede demektir ve 1 olduğunda teminatınız likidite edilerek pozisyonunuz kapatılacak anlamına gelmektedir.
Görüntü Şant Manukyan’ın Aave videosundan alınmıştır. Yazının sonunda videonun linkini paylaştık, daha görsel bir rehber için mutlaka izlemenizi tavsiye ediyoruz.
Flash Loans Nedir?
Şu ana kadar bahsi geçen bütün borç alma mekanizmalarında, alınan borçtan daha fazla olmak kaydıyla bir teminat ödemesi gerçekleştirilmesi ihtiyacı bulunuyordu. Aave tarafından sunulan Flash Loan hizmeti sayesinde, teminat göstermeksizin kredi alabilme imkanı bulunuyor. Teminatlı Borç pozisyonlarına göre biraz daha komplike olan ve profesyonel işlem gerektiren Flash Loan hizmetinden yararlanmadan önce, daha detaylı araştırma yapmanızı tavsiye ederiz.
Temel olarak Flash Loan, tek bir TX’de gerçekleştirilmek kaydı ile ihtiyacınız olan miktarı size borç veren ve aynı TX içerisinde tekrar ödemenizi bekleyen bir mekanizmadır. Örneğin, 100 liraya alabileceğiniz bir ev var ve bu evi 120 liraya satabileceğiniz bir müşteriniz var. 20 lira kar edebileceğiniz kesin fakat önce evi almak için 100 liraya ihtiyaç duyuyorsunuz. İşte bu noktada, Aave protokolü size 100 lirayı sağlıyor fakat aynı transaction (TX) içerisinde ev alıp, ilgili müşteriye satıp ve 100 lirayı tekrar Aave’ye iade etmeniz kaydıyla. Ev gerçek hayattan bir örnekti fakat iki platform arasındaki arbitraj imkanlarından yararlanmak vb amaçlarla bu kredi imkanından faydalanılabilir.
Undercollateralized Loans (Düşük Teminatlı Kredi)
Yüksek teminatlı borç pozisyonlarına alternatif olarak, Aave yakın zamanda yeni bir hizmeti devreye aldı. Temelinde kredi hakkının bir başkasına devredilmesi yöntemi ile çalışan mekanizma, daha az teminat ile daha fazla borç alınabilmesine imkan tanıyor.
Bunu bir örnek üzerinden anlatacak olursak;
A kişisi, Aave platformuna teminat sağlamış ve mevduat getirisinden faydalanıyor. Teminatı karşılığında kredi çekmek istemiyor.
B kişisi, protokole sağladığı teminattan daha fazla borç çekmek istiyor.
A kişisi kredi hakkını B kişisine devrederek, kendi teminatı ile B kişisinin daha fazla borç almasına imkan tanıyabilir. Bu durumda A kişisi hem mevduat getirisinden faydalanmaya devam edecektir hem de B kişisinin ödemesi gereken faiz tutarından faydalanacaktır.
A kişisinin teminatını koruması amacıyla da OpenLaw aracılığı ile B kişisi ile yasal bir kontrat imzalaması gerekmektedir. Böylece B kişisinin borçlarını ödememesi durumunda A kişisi durumu mahkemeye taşıyabilecektir.
LEND Tokenı nedir?
Lend, protokolün yönetim ve platform tokenıdır. ERC20 standartlarındaki Lend, Ethereum networkü üzerinde yer almaktadır. Aave protokolünün kullanımının artması ve yeni kullanıcılara hizmet vermeye başlaması ile Lend tokenı da ciddi değer kazanarak DeFi tokenları arasında market değeri en yüksek tokenlar arasında yer almaktadır.
Lend tokenının yönetim (governance) amacıyla kullanılması için çalışmalar devam etmektedir. Buna ek olarak ileri dönemlerde Lend staking yapılmasına imkan tanınacaktır. Ellerindeki tokenları stake eden kullanıcılar hem protokol yönetimine dahil olacak hem de protokol işlem ücretlerinden pay elde edecektir. Bunun karşılığında ise oluşturulacak staking havuzunun, karşılaşılabilecek önemli sorunlarda sigorta fonu olarak kullanılması hedeflenmektedir. Böylece Aave protokolünde yaşanabilecek kayıplar karşısında kullanıcıların teminatları sigortalanarak güvenli bir protokol oluşturulması hedeflenmektedir.
Lend Yakımı
Aave protokolünde yapılan borç alma işlemlerinden % 0.01 komisyon alınmaktadır. Bu komisyonun %80’i ile açık marketlerden Lend alınarak yakılmaktadır. Flash Loan işlemlerinden % 0.09 komisyon alınırken bu komisyonun %70’i likidite sağlayacılarına ek gelir olarak iletilmektedir. Geri kalan miktarın %80’i de yine Lend ile takaslanarak, Lend yakımı sağlanmaktadır.
Yakılan Lend miktarının takibini burn.aave.com üzerinden takip edebilirsiniz.
Riskler
Her DeFi protokolünde olduğu gibi Aave’de de akıllı kontratlarda yer alabilecek açıklardan kaynaklı olabilecek teminat kaybı riskleri bulunmaktadır. Protokolün 3 ayrı bağımsız kuruluş tarafından denetlendiğine dair raporlara aşağıdaki linkten erişebilirsiniz :
https://docs.aave.com/developers/developing-on-aave/security-and-audits
Akıllı kontratlarda yer alabilecek risklere ek olarak protokolde işlem göre tokenların kendi özelliklerinden kaynaklı bir takım riskler de bulunabilir. Bu durumu ortaya koymak adına bazı parametrelere göre Aave tarafından çıkartılan risk analizi :
Yazılarımızı faydalı buluyorsanız; mailiniz ile bültene abone olabilir, bizi twitterdan takip edebilirsiniz!
Twitter : @librarydefi
Şant Manukyan - Aave İncelemesi